Tân Thượng là xã vùng sâu, vùng xa của huyện Di Linh, nơi có đa số cộng đồng cư dân người dân tộc bản địa K’Ho gốc Tây Nguyên sinh sống. Những năm qua, bà con đã tập trung chuyển hướng canh tác sang trồng những loại cây cho thu nhập cao. Trong đó, hộ gia đình ông K’Sèn - thôn 3 là một trong những hộ nông dân điển hình làm kinh tế giỏi với thu nhập hơn 1,5 tỷ đồng mỗi năm.
Dẫn chúng tôi tham quan vườn nhà ông K’Sèn chia sẻ: tôi là hộ đầu tiên trong đồng bào thôn 3 trồng cây sầu riêng. Đó là từ những năm 2007-2008, khi chỉ có một số ít hộ người Kinh sống ở khu lòng hồ thủy điện bắt đầu trồng sầu riêng. Lúc đó, bà con trong xóm rất tò mò vì tôi dám xuống giống xen trong vườn cà phê. Học hỏi những vườn trồng sầu riêng của bà con trong thôn, trong xã, ông đã xuống giống gần 500 cây sầu riêng Thái. Thay vì trồng sầu riêng thuần, ông trồng xen trong vườn cà phê, vừa chăm sầu riêng giai đoạn kiến thiết, vừa chăm cà phê để có thu hằng năm, chi trả cho cuộc sống gia đình. Cũng theo ông K’Sèn: cây sầu riêng có cái khó là mức đầu tư rất lớn và cần mẫn chăm sóc. Mãi tới khi cây được 4-5 tuổi, bắt đầu có trái, gia đình mới an tâm. Dù lúc đó, trái sầu riêng chưa xuất khẩu được, giá mới chỉ đạt 30-35 ngàn đồng/kg nhưng gia đình rất mừng vì thị trường cho trái sầu riêng rất rộng, dễ bán, thu nhập cũng cao hơn cà phê.
Ông K’Sèn - điển hình nông dân sản xuất giỏi của xã Tân Thượng
Từ những ngày ban đầu giá thu mua còn thấp, gia đình ông kiên trì chăm sóc vườn sầu riêng đúng kĩ thuật được chuyển giao. Không phụ lòng người, cây phát triển tốt, cho trái thơm, ngọt, mỏng vỏ. Vụ sầu riêng 2024, gia đình ông K’Sèn ước tính thu được 30 tấn sầu riêng nhất để xuất khẩu. Ông K’Sèn rất tự hào vì gia đình chăm sầu riêng theo tiêu chuẩn ViệtGAP, đã đăng ký và xây dựng thành công mã vùng trồng xuất khẩu sầu riêng tươi sang thị trường Trung Quốc và được thu mua với mức giá xấp xỉ 80 ngàn đồng/kg, là một con số đáng kể đối với người dân xã Tân Thượng.
Ông K’Sèn tâm sự: bà con Tân Thượng tiếp cận với cây sầu riêng không phải điều dễ dàng. Bởi cây sầu riêng phải trồng tới năm thứ năm mới cho trái. Trong khi đó, mức đầu tư cho cây sầu riêng rất lớn, không phải gia đình nào cũng đủ điều kiện để theo đuổi. Với kinh nghiệm cá nhân, ông K’Sèn khuyến cáo bà con nên trồng sầu riêng xen trong vườn cà phê, lấy ngắn nuôi dài, giúp bà con vẫn có thu nhập trong khi chờ sầu riêng đến ngày thu hoạch. Trồng sầu riêng trong vườn cà phê cũng có nhiều khó khăn. Cụ thể, cây cà phê khiến mặt đất ẩm, không thông thoáng, cây sầu riêng dễ bị bệnh như thối rễ, thán thư. “Tuy nhiên, nếu chăm sóc kỹ, quản lý sâu bệnh tốt, gia đình vẫn có thể thu được vừa sầu riêng vừa cà phê. Ông K’Sèn cũng nhận xét, tuy cà phê sống dưới bóng của cây sầu riêng vẫn phát triển khá tốt bởi cà phê là cây ưa ánh sáng tán xạ. Chỉ cần theo dõi vườn chặt chẽ, ngừa bệnh tốt, bổ sung phân hữu cơ đầy đủ cùng nấm Trichoderma, cây cà phê vẫn cho trái tốt. Niên vụ vừa rồi, gia đình tôi thu được 6 tấn nhân, bán với giá 90 ngàn đồng/ kg, một mức thu không nhỏ”.
Anh K’Đức, cán bộ khuyến nông xã Tân Thượng cho biết: Ông K’Sèn là nông hộ người dân tộc thiểu số đầu tiên trong xã Tân Thượng trồng sầu riêng. Khi ông K’Sèn chuyển đổi sang một loài cây mới, bà con trong thôn, trong xã đã rất tò mò. Từ sự thành công của gia đình ông K’Sèn cũng như các nông hộ khác, bà con đã xuống giống sầu riêng, thúc đẩy việc thay đổi cơ cấu cây trồng của cư dân Tân Thượng. Ông K’Sèn cũng là nông hộ nhiệt tình, sẵn sàng chuyển giao, hướng dẫn kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm trồng sầu riêng cho bà con trong thôn, trong xã.
Xã Tân Thượng có khoảng 95% cư dân là các dân tộc thiểu số, trong đó 87% là dân tộc thiểu số bản địa, sự mạnh dạn, thành công của gia đình ông K’Sèn đã mang lại động lực rất lớn để bà con nhân dân địa phương mạnh dạn chuyển đổi sang trồng cây sầu riêng giúp nâng cao thu nhập cho người dân. Với sự cần cù, chịu khó, ham học hỏi và tiến bộ trong việc áp dụng khoa học kỹ thuật trong trồng và chăm sóc cây trồng, ông K’Sèn là điển hình cho nông dân người đồng bào K’Ho sản xuất giỏi. Việc trồng xen, đa dạng các loại cây trên một diện tích đã mang lại thu nhập cho gia đình hơn 1,5 tỷ đồng mỗi năm. Đây là mô hình mà chính quyền địa phương xã Tân Thượng cần nhân rộng để người dân tham quan, học hỏi trong thời gian tới.
Duy Nhã